"Za ścianą" Sarah Waters

Za ścianą
Sarah Waters
Wydawnictwo Prószyński i S-ka
Stron: 656

Zbyt długo zwlekałam z lekturą najnowszej powieści Sary Waters, stanowczo zbyt długo! Gdybym wiedziała z jak wyjątkową książką przyjdzie mi się zmierzyć – nigdy bym do tego nie dopuściła. Myślałam sobie: „Znam już ten styl, wiem co to będzie, odpuszczę sobie”. O, jak naiwna byłam! Właśnie na to czekałam, na książkę, która zachwyci mnie literacko, a przy okazji sprawi, że zapomnę o całym świecie. Najnowsza powieść Waters to arcydzieło!

Rok 1922, czasy powojenne, kiedy to do głosu doszły zmiany obyczajowe i społeczne („Downton Abbey” się kłania!). Sytuacja finansowa mieszkającej z matką Frances, zmusza dziewczynę do przyjęcia pod swój dach lokatorów. Państwo Barber to młode i sympatyczne małżeństwo, jednak trudno jest zaakceptować obcych ludzi we własnym domu. Stopniowo jednak więzi zostają zacieśnione, więcej nawet!, Frances i panią Barber zaczyna łączyć namiętne uczucie. Już, już wydawać by się mogło, że utoniemy w tym słodkim romansie, że będzie sielsko, miło i przyjemnie, ale wtedy Waters nieśmiało chrząka i przypomina, że nie z nią te numery. Zaskoczenia, szalone zwroty akcji i osłupienie na twarzy czytelnika – do tego nas przyzwyczaiła i to daje tym razem.

Choć już „Złodziejka” nazywana była kryminałem, to ja (pisałam zresztą o tym – KLIK!) nie nazwałabym jej w ten sposób. Tym razem powieść nabiera prawdziwie kryminalnego charakteru, a wątek śledztwa przeplata się z psychologicznym dramatem na miarę „Zbrodni i kary”. Dawno żaden kryminał nie wywołał u mnie takich skrajnych emocji, nerwowego zerkania na koniec czytanej strony i braku zaufania w słuszność własnych osądów. Przyznam, że dokonałam nadludzkich wręcz wysiłków powstrzymując samą siebie przed zajrzeniem na koniec książki i sprawdzeniem jak skończy się ta historia. Nie zapomina przy tym Waters o pozostałych aspektach powieści. „Za ścianą” to bardzo uniwersalna przypowieść o sile zaufania, ale też o kruchości uczuć w obliczu podstawowych instynktów. Nie udziela przy tym autorka jednoznacznych odpowiedzi, to nie byłoby w jej stylu.

Sarah Waters jak zwykle zachwyca swym kunsztem. Jej styl i język to popis najbieglejszego rzemiosła i najbardziej wybujałej erudycji. Jak ona pisze! Za pomocą słów potrafi namalować w wyobraźni czytelnika dokładny obraz sytuacji, a także oddać najskrytsze emocje swych bohaterów. A zadanie nie jest proste; jej postaci to psychologiczne studnie bez dna. Autorka czyni niemal żywymi nie tylko protagonistki, ale także postaci drugoplanowe; dba o analizę ich zachowań i prawdopodobieństwo poczynań. Wiem, że tak postąpiłby także prawdziwy człowiek. „Za ścianą” jest nieco inne niż powieści Waters, które już poznałam. Tamte miały nieco dickensowski charakter – opowiedziana była historia życia pewnej postaci, a jej losy rozpisane były na wiele fabularnych lat. Tutaj wycinek czasu, który poznajemy jest znacznie krótszy. To chwilowe emocje, obawy i namiętności, dużo bardziej niż doświadczenia z młodości, mają wpływ na postępowanie bohaterów.

Realizm Waters to zresztą kolejna rzecz, którą zachwycam się za każdym razem. Czytając „Za ścianą” miałam wrażenie, że w jakiś magiczny sposób przeniosłam się w czasie i przestrzeni. Spacer bohaterki nie jest tu jedynie spacerem. To podana niby mimochodem topografia Londynu z początków XX stulecia, to melodia, którą gra mijany kataryniarz i smakowite zapachy z mijanej kawiarenki. Tę powieść się widzi, słyszy i czuje. Znawczyni epoki wiktoriańskiej daje też czytelnikowi wgląd w najróżniejsze dziedziny życia ówczesnych ludzi. Obok więc szczegółowego przebiegu procesu karnego dowiedzieć się możemy co się wówczas jadało, jakich środków czystości używano do mycia podłogi, jak wyglądały toalety, czy ówczesne damy goliły nogi (tak!), jak wywoływały poronienie i jak mocowały podpaski. Filmowe to wszystko bardzo i producenci z BBC mają w zasadzie gotowy materiał na znakomity miniserial.

To naprawdę wielka sztuka połączyć znakomity kryminał, romans, powieść obyczajową i historyczną w jednym, nadać jej oryginalnego rysu, wpleść w to wszystko realistyczne postaci i zaprawić całość tym tajemniczym magnetyzmem, który nie pozwala się odlepić od kartek. Sarze Waters się udało, jak zwykle zresztą. „Za ścianą” to idealna powieść nie tylko dla tych, którzy autorkę już znają i cenią (tu odnajdą ją dojrzałą i w najwyższej formie), ale też dla wszystkich tych, którzy chcą dopiero rozpocząć swoją przygodę z jej twórczością. Bardzo, bardzo polecam! 

___________________

Wydawnictwo Prószyński i S-ka postanowiło wznowić niedostępne już powieści Waters w nowych, efektownych, twardych okładkach. Cieszy mnie to niezmiernie, bo Sarah Waters to pisarka, która ciągle nie jest u nas znana tak bardzo, jak być powinna. Mamy więc nowość – „Za ścianą”, poza tym „Pod osłoną nocy” (mam tę książkę jeszcze w starym wydaniu i myślę, że niedługo przeczytam), a już w sierpniu ukaże się „Złodziejka” (po recenzji kilka osób mnie o nią pytało, będzie więc okazja, żeby przeczytać!). :)

Przeczytaj też recenzje innych powieści Sary Waters:

• Muskając aksamit

• Złodziejka