Wychowanie czy tresura?

Pojęcia wychowania i tresury zazwyczaj stoją w opozycji, kiedy używa się ich w stosunku do dzieci. Każde z nich ma swoje ściśle ustalone znaczenie i wartościowane są dość jednoznacznie. Wychowujemy więc w duchu rodzicielstwa bliskości, z czułością i miłością. Nie wtrącamy się za bardzo, a jedynie jesteśmy podporą, gdy dziecko wyraźnie naszej pomocy zażąda. Modnie jest też nie nagradzać i nie karać. Jeśli zmuszamy dziecko do określonych zachowań i wpływamy na jego decyzje – posługujemy się okrutną tresurą.

Długo żyłam w przekonaniu, że ten dualny podział to prawda objawiona. Bez praktyki ani dobrych rad znajomych, za wzór mając jedynie poradniki Searsów, negowałam wszystko, co odbiegało od mojego „idealnego” wzorca wychowania. Przed narodzinami pierwszego dziecka gotowy miałam dokładny harmonogram działania, a kiedy Róża sie urodziła kurczowo trzymałam się własnych instrukcji i nawet wyraźne sygnały, że pewne rzeczy należy zmienić, nie zmusiły mnie do weryfikacji przekonań. Wiedziałam na przykład, że będę spać z dzieckiem, bo przecież ono potrzebuje mojej bliskości 24 godziny na dobę. Wiedziałam, że nie będę dziecku dawać smoczka. To przecież takie nieludzkie... Do ssania jest pierś. Wiedziałam, że nie rozszerzę dziecku diety przed ukończeniem szóstego miesiąca. Wiedziałam jeszcze mnóstwo innych rzeczy. A potem żałowałam.

Zwolennicy rodzicielstwa bliskości twierdzą, że nie da się w dziecku zaszczepić złych nawyków, bo każde zachowanie niemowlęcia wynika z jego potrzeb, a te spełniać należy. To jedna z największych bzdur, jakie słyszałam. Ja też jestem przeciwniczką idiotycznych zakazów w stylu „nie noś!” i „nie bujaj!”, ale doświadczona naprawdę trudnymi początkami macierzyństwa wiem, że wystarczy chwila, aby zaszczepić w dziecku dobre (pożądane) i złe (uciążliwe) przyzwyczajenia. I nie chcę Was teraz przekonywać, że dziecko za wszelką cenę odkładać należy do własnego łóżeczka albo że trzeba ustalać mu ścisłą godzinę wieczornej kąpieli. Jeśli czujesz się dobrze z tym co robisz, to świetnie – nie zmieniaj tego. To, czego się nauczyłam to właśnie to, że nie ma „dobrych metod”, istnieją za to indywidualne potrzeby każdej rodziny. Kiedy zasypiałam wtulona w pachnące ciałko mojej miesięcznej córeczki, nie przewidziałam, że po roku nadal nie będę mogła poczytać w łóżku przed snem, a po dwóch latach nie będę pamiętać jak to jest spać z własnym mężem, który każdej nocy pełni dyżury w pokoju pragnącej bliskości dziewczynki. Być może będę te czasy wspominała z rozrzewnieniem. Na razie – mam dość!

Dlatego tak, tresuję. Szymek urodził się z naturalną umiejętnością przesypiania nocy; 6, a nawet 8 godzin nieprzerwanego snu było jego normą (będę o tym pisać następnym razem). Nagle, w okolicach trzeciego miesiąca coś się stało. Zaczął się rozbudzać, a ja, zmęczona i nieprzytomna ze zmęczenia podawałam mu pierś, żeby tylko jak najszybciej zasnął i żebym zasnąć mogła ja. Nocne pobudki stawały się coraz częstsze i po tygodniu stały się nie do wytrzymania. Szymek zaczął się budzić co godzinę tylko po to, żeby sobie zassać kilka łyków mleka. Znałam to aż za dobrze.

Pewnie, mogłabym zaakceptować fakt, że takie mam dziecko, że ono tego naprawdę potrzebuje, że jestem tu dla niego i przez kolejny rok co godzinę płakać i w myślach (a czasami i na głos, wszak jestem tylko człowiekiem) kazać mu się zamknąć. Tak już było, dwa lata temu. Teraz wiedziałam do czego to prowadzi i zdałam sobie sprawę, że to właśnie ja jestem tu główną winowajczynią niepożądanego stanu rzeczy. Przez kilka kolejnych nocy, uzbrojona w ciekawego audiobooka i przekąski, z pomocą męża i żelaznym przekonaniem o własnej słuszności zaczęłam tresurę. Po przebudzeniu atakowałam smoczkiem i białym szumem, podnosiłam i odkładałam, przekładałam na drugi bok. Kolejnej nocy wszystko to robił mąż, a ja spałam w drugim pokoju i wzywana byłam tylko co trzy godziny. Po dwóch dniach zauważyliśmy wyraźną poprawę, po kolejnych – wszystko wróciło do normy. Wiecie kto był najbardziej zadowolony z tej zmiany? Szymon! Po nocach pełnych pobudek w ciągu dnia był zmęczony i nerwowy. Co chwilę zapadał w drzemki, aby po kilku minutach budzić się z płaczem. Przestał się bawić i gaworzyć. Wtłoczony w swoje dawne tory wrócił do świata żywych. Rano budzi się wyspany i zadowolony. Naprawdę, nie dzieje mu się krzywda.

Kiedyś widziałam świat czarno-biały. Wydawało mi się, że jeśli nie wychowuję, to tresuję. Teraz wiem, że niemowlę potrzebuje schematów, rytuałów i granic oraz że nie zaszczepi się w nim „dobrych” nawyków czule do niego przemawiając i odwołując do jego empatii. Odłożenie do własnego łóżka nie jest już dla mnie oznaką chłodu. Jest ukłonem ku naszej, wspólnej wygodzie. On nie budzi się za każdym razem, gdy poruszę nogą, ja mogę swobodnie zmieniać pozycje. Przestałam się czuć winna, gdy po godzinie memłania mojej piersi zastępuję ją smoczkiem i mogę się swobodnie bawić ze starszym dzieckiem.

No właśnie, a jak to działa przy Róży? Wiecie, uważam się za naprawdę fajną matkę (nie, nie ma tu ironii). Mimo to straszę dwoje dziecko, że jeśli nie zje śniadania, to przyjdzie kot i zje (co akurat jest prawdą), grożę, że jeśli nie przestanie jeździć mopem po ścianach, to mopa zabiorę (i zabieram!), powtarzam wreszcie to znienawidzone przez blogosferę „nic się nie stało”, które powtarzam, gdy po niegroźnym i bezbolesnym upadku na kolano jestem świadkiem setnego tego dnia ataku szlochu i rozpaczy (bo, do cholery, naprawdę nic się nie stało i wcale nie neguję w ten sposób uczuć swojej córki!). Nie spełniam wszystkich jej zachcianek (bo wierzę w zachcianki, a nie tylko potrzeby, jestem ich świadkiem każdego dnia). Nauczyłam się obojętnie przechodzić obok teatralnych pokazów rozpaczy. I mimo tak okrutnego gwałtu na niezależności, poczuciu samodzielności i emocjach córki, mam wrażenie, że jednak wyrośnie na ludzi. 

Walka z własnymi przekonaniami nie jest łatwa, zwłaszcza dla mnie. Dużym krokiem było dla mnie pozbycie się fanatyzmu, zaślepienia jedną tylko teorią. Nadal uważam, że rodzicielstwo bliskości to rewelacyjna sprawa, ale przede wszystkim należy liczyć się z indywidualnymi potrzebami swoimi i dziecka, zamiast odhaczać kolejne filary, wmawiając sobie, że tak jest dobrze i tak być musi. 

Pamiętacie wpis na temat tego, co z drugim dzieckiem zrobię inaczej (KLIK!)? Niedługo rozliczę się z tego, co się udało, a z czym miałam największe problemy i wreszcie – czy to wszystko miało sens.

Inne, podobne wpisy:

• High Need Baby? DIY!
• Nieco więcej chłodu. Cztery rzeczy, które z drugim dzieckiem zrobię inaczej
• Rok z życia matki (prawie bez lukru)
• Karmienie piersią, czyli o tym, dlaczego jestem laktoterrorystką